pH   ของสารละลาย

                                ในสารละลายกรดหรือเบสจะมีทั้ง H₃O⁺ และ OH^-  อยู่ในปริมาณที่แตกต่างกัน การบอกความเป็นกรด

                   เป็นเบสของสารละลายโดยใช้ความเข้มข้นของ H₃O⁺ หรือ OH^-  มักเกิดความผิดพลาดได้ง่ายเพราะสารละลาย

                   มักมีความเข้มข้นของ H₃O⁺ หรือ OH^- น้อย ดังนั้นในปี ค.ศ. 1909 นักเคมีชาวสวีเดนชื่อ ซอเรสซัน (Sorensen)  

                   ได้เสนอให้บอกความเป็นกรด-เบสของสารละลายในรูปมาตราส่วน   pH  ย่อมาจากภาษาฝรั่งเศสว่า  puissance d,

                   hydrogine แปลว่า กำลังของไฮโดรเจน (power of hydrogen)  โดยกำหนดว่า

                   เมื่อความเข้มข้นของ   H₃O⁺   มีหน่วยเป็น  mol/dm³  หรือ  Molar

                   ในสารละลายที่เป็นกลาง   [H₃O⁺]    =    [OH^-]  =    1.0 x 10^-7 mol/dm³

                   ดังนั้น  หา  pH  ของสารละลายได้ดังนี้     pH   =  - log[H₃O⁺]
       
                                                                             =  - log 1.0 x 10^-7
      
                                                                             =  - (log 1.0 – 7log10)
      
                                                                             =  0 + 7  = 7
 
                   นั่นคือสารละลายที่เป็นกลางมี    pH   =   7

                                 ค่า pH ที่ใช้ระบุความเป็นกรดหรือเบสของสารละลาย สรุปได้ดังนี้

                      สารละลายกรด มี [H₃O⁺] มากกว่า 1.0 x 10^-7 mol/dm³ ดังนั้น pH<7.00

                      สารละลายที่เป็นกลาง มี [H₃O⁺] เท่ากับ 1.0 x 10^-7 mol/dm³ ดังนั้น pH = 7.00

                      สารละลายเบส มี [H₃O⁺] น้อยกว่า 1.0 x 10^-7 mol/dm³ ดังนั้น pH>7.00

                   นอกจากนี้สามารถบอกความเป็นกรด-เบสของสารละลายในรูปความเข้มข้นของ OH^-  ก็ได้ โดยค่า pOH

                   ค่า pOH ใช้บอกความความเป็นกรด-เบสของสารละลายเจือจางได้เช่นเดียวกับค่า pH ซึ่งค่า pOH จะขึ้นอยู่กับ

                   ความเข้มข้นของ OH^- โดยกำหนดความสัมพันธ์ดังนี้

                    ตัวอย่างการคำนวณค่า pOH  สารละลาย NaOH เข้มข้น 0.01 โมลต่อลูกบาศก์เซนติเมตร มี pH เท่าใด

                    วิธีทำ               NaOH (aq)    ------------->   Na⁺ (aq) + OH^- (aq)

                                        0.01 mol/dm³                                        0.01 mol/dm³

                                                                                            = 1 x 10^-2 mol/dm³

                                                    pOH     =       -log[OH^-]

                                                               =       -log 1x10^-2 mol/dm³

                                                               =       2log10-log1

                                                               =       2-0

                                                    pOH     =       2

                   ในสารละลายที่เป็นกลางซึ่งมี   [OH^-]   = 1.0 x 10^-7 mol/dm³    จะมี    pOH   =   7

                   ความสัมพันธ์ระหว่าง  pH  กับ  pOH

                                             [H₃O⁺][ OH^-]   =  1.0 x 10^-14

                                          log[H₃O⁺][ OH^-]  =  log1.0 x 10^-14

                                 log[H₃O⁺]  +  log[OH^-]  =  log1.0 - 14 log10

                                  - log[H₃O⁺] - log[OH^-]  =  14 log10

มาตราส่วน pH (pH scale) ใช้บอกความเป็นกรด-เบสของสารละลาย

                       (ที่มา : สุนทร พรจำเริญ เอกสารประกอบการสอนเรื่องกรด-เบส โรงเรียนมหิดลวิทยานุสรณ์)